Nasze Nadleśnictwo swym zasięgiem obejmuje obszar ponad 20.000 ha powierzchni, ulokowany w 24 gminach województwa śląskiego. Aglomeracja śląska, w tym miasta Knurów, Rybnik, Wodzisław, Jastrzębie, Żory podzieliła nasze lasy na 162 kompleksy leśne, wymuszając przez to na nas specyficzny model gospodarowania.
Zdajemy sobie sprawę, że gospodarujemy majątkiem państwowym powierzonym tylko naszej pieczy. Zobowiązani jesteśmy, szczególnie to na Śląsku, do zachowania lasu, nie pomniejszania jego wartości i zasobów, a jeżeli to możliwe do pomnażania. Wiedza ze wszystkich dziedzin leśnictwa – hodowli, ochrony, ekologii i użytkowania – poparta doświadczeniem ma doprowadzić do osiągnięcia tego celu. Wiedza, która pozwala na zebranie możliwie dużej ilości informacji o ekosystemie rybnickich lasów, tak by spełniały one i zachowały swoje funkcje.
Geomorfologia
Obszar Nadleśnictwa znajduje się w zasięgu tzw. zapadliska przedkarpackiego z okresu karbonu górnego. Najstarsze osady budujące te utwory to: iły, zlepieńce, piaskowce i łupki. Geologicznie młodsze osady to: wapienie, gipsy, anhydryty, sole. Z okresu czwartorzędu pochodzą: żwiry, piaski, mady akumulacji rzecznej, żwiry, gliny, piaski zwałowe akumulacji lodowcowej. Liczne pokłady węgla kamiennego przedzielają warstwy piaskowców, łupków, zlepieńców. Dominujące typy gleby to: gleby brunatne kwaśne (około 32%), gleby bielicowo – rdzawe (około 18%), gleby opadowo – glejowe właściwe (około 15%), oraz gleby gruntowo – glejowe właściwe (około 9%). W przypadku gleb przemysłowych terenów czasowo wyłączonych z produkcji leśnej zachodzi konieczność kompleksowej rekultywacji.
Hydrologia
W układzie hydrograficznym obszar Nadleśnictwa Rybnik usytuowany jest w źródliskowych partiach wschodniej części dorzecza Odry, w zlewiskach jej prawobrzeżnych dopływów: Bierawki, Rudy, Suminy i Olzy. Wpływ na stosunki wodne na terenach leśnych ma działalność sąsiadujących kopalń węgla kamiennego. Na obszarze górniczym kopalń tworzą się liczne zalewiska, zostają zaburzone stosunki wodne oraz powstają lokalne przesuszenia terenu. Obecność na terenie Nadleśnictwa Zalewu Rybnickiego (zbiornik Elektrowni Rybnik) o powierzchni 4,70 km2 ma wpływ na podniesienie się wód gruntowych w okolicznych drzewostanach i zmianę warunków wilgotnościowych siedlisk. Również powierzchnia zajmowana przez stawy rybne i zbiorniki – ponad 140 ha lustra wody wpływa na stopień uwilgotnienia obszarów leśnych (w szczególności dotyczy to obrębu Żory).
Klimat
Warunki klimatyczne obszaru będącego w zasięgu działania Nadleśnictwa Rybnik są bardzo zmienne. Jest to wynik wzajemnego oddziaływania wpływów klimatu oceanicznego i kontynentalnego. Obszar ten jest częścią najcieplejszej strefy w Polsce, okres wegetacyjny trwa około 235 dni. Wg. Klasyfikacji Romera [„Regiony klimatyczne Polski" 1949 r.] jest to część regionu klimatycznego podgórskich nizin i kotlin, natomiast według klasyfikacji Wosia [„Klimat Polski" Woś 1999 r.] jest to region klimatyczny Śląsko – Krakowski, wyróżniający się największą liczbą dni z pogodą umiarkowanie ciepłą i opadem. Klimat oceaniczny nanosi z zachodu masy powietrza atlantyckiego, które powodują złagodzenie amplitudy rocznej i występowanie krótkich, łagodnych zim. Klimat kontynentalny natomiast zaznacza się wzrastającym udziałem opadów w miesiącach letnich oraz wyraźnie akcentowaną porą letnią i zimową. W czasie zimy stosunki termiczne są wynikiem dopływu mas powietrza pochodzenia polarno – morskiego i arktycznego. Na kształtowanie się klimatu duży wpływ ma zapylenie i zadymienie atmosfery będące konsekwencją uprzemysłowienia regionu Śląska. Pyły i dymy zawieszone w powietrzu zmniejszają nasłonecznienie, tworzą ośrodki powstawania mgieł i chmur o niskim pułapie oraz wpływają na zmniejszenie wahań temperatur.